Türkiye’nin kredi iflas riskini gösteren Kredi Temerrüt Swapları puanı (CDS), iktisatta yaşanan sıkıntıların ve tesiriyle birlikte süratle yükseldi.
Geçen hafta başında 2003’ten bu yana en yüksek seviye olan 837 baz puana ulaşarak yeni bir rekora imza atan CDS puanı cuma günü 900 puana ulaştı.
Ekonomist Enes Özkan, bu sayının “iflas” manasına geldiği görüşünü savundu. Ekonomist Caner Gerek ise bu durumun Türkiye’nin ne kadar kırılgan bir iktisada sahip olduğunu gösterdiğini belirtti.
“TEFECİ FAİZLERİ NOKTASINDA”
Daktilo 1984‘e konuşan Özkan, “Bu yüksek CDS primi yalnızca ekonomik göstergeler ile açıklanabilecek bir şey değil, ekonomik göstergelerin dışına çıktı” dedi.
“Burada büyük bir güvenilirlik sorunu var diyen Özkan, “Esasen Türkiye’de siyaset ve hukuk sisteminin hiç öngörülebilir olmaması bu yüksek CDS priminin altında yatan şey” diye konuştu.
“SİYASİ SORUNLARIN GÜN YÜZÜNE ÇIKMIŞ HALİ”
“Ekonomik sorunlar kimi siyasi sorunların gün yüzüne çıkmış hali” diyen Özkan şöyle devam etti:
“Artık 900 CDS demek neredeyse iflas noktasındasınız demek, çok yüksek tefeci faizleri noktasında. Lakin siyasi riskler bertaraf edildiğinde çok süratli biçimde düşebilecek bir risk durumu. Onun için biraz ekonomik sorunlardan ayrıştırmak lazım.
Siyasi vurguları yapmak kıymetli. Faiz inadı birçok sorunun temelinde yatıyor. Dünya faiz artırımı sürecine girdi. Bizde hâlâ bu inat devam ediyor. Faiz oranlarını artırmamak Türkiye’nin risk primini artıyor. Kırılgan ülkelerin en büyük sorunu tasarruf açığı olması.
“BU PARA İÇERİDE YOK”
“Bu ülkeler gelişmekte olan ülkeler, gelişmekte oldukları için yatırımlara gereksinim duyuyorlar, bu yatırımları yapmak için paraya muhtaçlık duyuyorlar, bu para içeride yok. Bu türlü olunca dış borca mahkumsunuz, sizin olabildiğince bu dış borcu ucuz hale getirebilmeniz lazım.
Bizde bu faiz inadı bizim için daima dış borç maliyetini artıran bir şeye dönüştü. Bu türlü devam ederse CDS’in daha da yükseldiğini görebiliriz lakin temerrüde düşer mi düşmez mi yorumu yapmak için biraz daha erken.”
“ÖDENMEME RİSKİ DAİMA VAR”
“CDS, kredi risk primi, borç veren tarafın borcu geri alamama ihtimaline karşı kendisini sigortalatmak için kullandığı finansal bir enstrüman” diyen Ekonomist Caner Gerek ise, “Bir borç bağlantısına girilecekse ödenmeme riski daima var, o yüzden borcu veren taraf kendini sigortalatıyor” dedi.
Özkan” 900 CDS demek aslında sizin hazineniz bugün borçlanmaya gittiğinde ödemesi gereken faize ek olarak borç veren kuruluşa +%9 oranında bir ödeme yapmak durumunda demek” diye konuştu.
“BORÇLANMA MALİYETİ ARTIYOR”
“CDS arttıkça borçlanma maliyeti artıyor” diyen Özkan şöyle devam etti:
Bu da ekonomik performansın berbata gittiğini gösteriyor. CDS’in aslında bu kadar gündem olmasının nedenlerinden biri de Türkiye’nin ekonomik göstergelerinin birçoğunun artık Türkiye’nin performansını göstermekte yetersiz kalması. Tek başına faiz, dolar-Türk lirası kuru, ekonomik büyüme üzere göstergeler artık ekonomik performansı yansıtmakta yetersiz.
“TÜRKİYE’NİN NE KADAR KIRILGAN OLDUĞUNU GÖSTERİYOR”
Bu temel ekonomik göstergelerin ekonomik performansı yansıtmadığı yerde CDS Türkiye’nin 1 numaralı ekonomik performans göstergesi oldu. Şunu da ekleyebilirim.
Gelişmekte olan piyasalardaki kırılgan olarak nitelendirilen ülkelerin CDS’leri 200-300’lerde iken Türkiye’nin 900 olması, aslında Türkiye’nin ne kadar kırılgan olduğunu ve ne kadar riskli yerlerde ekonomik performansı sürdürdüğünü bize gösteriyor. Merkez bankasının bağımsızlığının hudutlu olmasının da bu risk priminin artışında tesiri var.
“TÜRKİYE’NİN TEMERRÜDE DÜŞECEĞİNİ DÜŞÜNMÜYORUM”
CDS üzerinden temerrüde düşme oranı hesaplanıyor, tutmak zorunda değil lakin mümkünlük olarak %45-47 oranında bir hesaplama var.
İktisadi olarak bakarsak ben temerrüde düşeriz derim ancak siyasi taraftaki birtakım gelişmelerden kaynaklı olarak ben Türkiye’nin temerrüde düşeceğini düşünmüyorum.