Avrupa’da toplam kapasitesi yaklaşık 110 milyar metreküp olan doğal gaz depolarının doluluk oranı Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle her geçen gün eriyor. “Gas Infrastucture Europe” ve Avrupa Kurulu bilgilerine nazaran Avrupa yılda yaklaşık 400 milyar metreküp doğal gaz tüketiyor. Tükettiği doğal gazın yaklaşık yüzde 40’ını Rusya’dan ithal eden Avrupa, Rusya’nın Ukrayna ile savaşı nedeniyle sekteye uğrayan doğal gaz akışı nedeniyle alternatif tahliller ararken, Kuzey Akım boru sınırlarındaki patlamalar yüzünden gaz akışı büsbütün durdu.
AB BEŞLİSİ ZORDA
AB, 26 Temmuz’da güç arz güvenliğini artırmak emeliyle bu kış doğal gaz talebini istekli olarak yüzde 15 azaltmak konusunda muahedeye vardı. Fakat, üye ülkelerin 31 Mart 2023 tarihine kadar doğal gaz taleplerini düşürmesi bekleniyor. AB üyesi ülkelerden 18’inin depolama tesisi bulunuyor. Her geçen gün daha da azalan depolardaki gaz ölçüsü Avrupa’yı kara kara düşündürüyor. Yıllık 92 milyar metreküp doğal gaz tüketen Almanya krizden en çok etkilenen ülkelerin başında yer alıyor. Akabinde 71 milyar metreküp ile İtalya, 44 milyar metreküp ile Hollanda, 40 milyar metreküp ile Fransa ve 22 milyar metreküp tüketimle Polonya geliyor.
LNG HAYLİ PAHALI
Rusya doğal gazından yoksun kalan Avrupa bir güç kriziyle karşı karşıya. Kuzey Akım’daki kesintilerin Rus gaz sevkiyatlarının bir yıl öncesine nazaran %89 düştüğü manasına geliyor. Ukrayna’dan Slovakya’ya, Karadeniz’den Türkiye’ye ve oradan da AB üyesi Bulgaristan’a geçen bir boru çizgisiyle Avrupa’ya hâlâ bir ölçü Rus gazı akıyor. Avrupa’nın önünde, ABD’den gemi ile gelen LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) sevkiyatı, Norveç ve Azerbaycan’dan daha fazla boru sınırı ile gaz tedariki üzere alternatif bulunuyor. Lakin LNG, boru çizgisi gazından çok daha değerliye mal oluyor. Bu sebeple de maliyetlerin daha da artması bekleniyor.
AVRUPA ALTERNATİF ARIYOR
Gaz krizini aşmak ve kışı hasar almadan atlatmak için birçok alternatif arayan Avrupa’nın önündeki en büyük fırsat olarak Türkiye bulunuyor. Güçte Rusya’ya bağımlılıktan kurtulmak için çalışan Avrupa hükûmetleri, aradığı tahlili Hazar gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya aktaran Güney Gaz Koridorunu (GKK) genişletmekte buldu. Avrupa Kurulu temmuzda bu bahiste bir taslak metin hazırladı. 2008 yılında başlayan Hazar ve Orta Doğu bölgelerinden Avrupa’ya doğal gaz tedarik rotası oluşturma projesinin bedeli 45 milyar dolar. Azerbaycan-Avrupa ortasındaki güzergâh; Güney Kafkasya (Bakü,Tiflis Erzurum) Boru Sınırı, Trans-Anadolu Boru Çizgisi (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı’ndan (Türkiye, Yunanistan ve Arnavutluk üzerinden Adriyatik Denizi’ne, oradan İtalya’nın güneyine ve Avrupa’ya) uzanıyor.
KİLİT ÇİZGİ TANAP
AB’nin krizden kurtulmak için kapısını çaldığı Azerbaycan’ın gazını taşıyan Trans Anadolu doğal gaz Boru Çizgisinde (TANAP) Türkiye köprü ülke pozisyonunda. Avrupa’ya hala kesintisiz gaz taşıyan tek çizgi ise TürkAkım Boru Çizgisi. Avrupa, güçte yaşadığı krizi Hazar gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyan TANAP’la çözmeyi planlıyor. AB ile Azerbaycan, yıllık 8 milyar metreküplük doğal gaz sevkiyatını, 2027 yılında 20 milyar metreküpe çıkarma konusunda mutabakata vardı. AB’nin TANAP’a yönelmesi, gelişmiş altyapısı ile ana güzergâh Türkiye’nin, güç arzının güvenliği konusunda sahip olduğu kilit rolü bir kere daha tescilledi.
PUTİN: AB, TÜRKİYE’YE MİNNETTAR OLMALI
Türkiye, Avrupa için en gerçekçi alternatif olan Azerbaycan gazının taşınmasında kilit rol oynarken, hâlihazırda TürkAkım çizgisindeki gaz akışının kesintisiz sürmesi noktasında değerli bir hisse sahibi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Soçi’de bir görüşme gerçekleştiren Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin de Avrupa’nın Rusya’dan kesintisiz doğal gaz akışı münasebetiyle Türkiye’ye minnettar olması gerektiğini söylemişti. TürkAkım doğal gaz Boru Sınırı üzerinden birinci 2 yılda Türkiye’ye 18 milyar metreküp, Avrupa’ya 16,8 milyar metreküp gaz akışı sağlandı. TANAP ve Avrupa’ya uzanan TAP üzerinden ise 2018’den bugüne kadar 30 milyar metreküpten fazla gaz taşındı.
ABD İHRACATININ YÜZDE 60’I AVRUPA’YA
ABD doğal gazını Avrupa’ya satarak büyük kârlar elde ediyor. ABD, geçen yıla nazaran AB’ye sattığı sıvılaştırılmış doğal gaz ölçüsünü hayli artırdı. Bilgilere nazaran ABD ihracatının %60’ını Avrupa’ya yapıyor. Bir gemi dolusu LNG’nin 60 milyon dolar maliyetle denize açıldığını lakin Avrupa’da 275 milyon dolara alıcı bulduğunu belirten Avrupalı analistler bunu maliyetleri artıran bir çılgınlık olarak görüyor. Avrupa’nın doğal gaz piyasasına ait yayınlanan son raporda; ABD sıvılaştırılmış doğal gazının (LNG) Avrupa’nın güç güvenliğini güçlendirmesine yardımcı olacağının altı çizildi.