Geçen günlerde İstanbul Esenler’de A-101 mağazasında çıkan yangında Muhammet Ali Yaşar isimli market çalışanı hayatını kaybetmişti. Olayın akabinde çıkan haberlerde Yaşar’ın “uyuyakaldığı esnada çıkan yangında hayatını kaybettiği” tez edilmişti. Lakin gerçek o denli değildi.
Gazetemiz müellifi Barış Terkoğlu bugünkü köşesinde ‘Muhammet Ali’nin ömürsüz hayatı’ başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Terkoğlu yazısında, Muhammet Ali Yaşar’ın ve ailesinin yaşadığı zahmetlere değinirken Yaşar’ın ihmaller zincirinde nasıl hayatını yitirdiğini ele aldı.
Normalde mağazayı iki kişinin açması zaruriydi olduğu halde o gün Muhammet’in mağazayı tek başına açtığını belirten Terkoğlu, “Haberlerde ‘uyuya kaldı’ yazıyor. Bu, Muhammet Ali’ye, ‘kabahatli’ demek için üretilmiş bir mazeret. Gerçek hiç de o denli değil” sözlerini kullandı.
Terkoğlu’nun yazısı şöyle;
“Televizyonda birebir hızlar. Minimum fiyatı tartışıyor. İsmi üstünde, taban. İnsan üzere yaşamak için verilmesi gereken en düşük fiyat. Aslında istisna olmalı. Fakat Türkiye’de iki çalışandan birisi bu fiyatı alıyor. “Biraz üstü” denilenleri de sayarsanız, ülkenin yüzde yetmişi bu fiyatla yaşıyor.
Peki hakikaten yaşıyor mu? Esenler’deki yangından sonra sordum: Buna hayat deniyorsa, gencecik çocuk neden yanarak öldü?
Muhammet Ali Yaşar 26 yaşındaydı. Onu tanıyanlar, “Sessiz sakindi, hiç sesini yükseltmezdi” diye anlatıyor. Çok değil, yakın vakitte askerden dönmüştü. Şırnak’ta, hudut karakolunda, komandoluk yapmıştı. Ancak, kent hayatı kadar onu zorlamamıştı.
Liseyi dışarıdan bitirmeye çalışıyordu. Üniversite mezunları bile işsiz gezerken ona iş yoktu. 3-4 ay boş kaldı. Çalışmaya mecburdu. Annesi babası başkaydı. Annesi bir taşeron paklık şirketinde geç saate kadar üç kuruşa çalışıyordu. Babası kaynak ustasıydı. Kalp hastalığına karşın işine devam ediyordu. Üç kardeştiler. En küçükleri üniversitedeydi. Ortancası öğretmen olmuş fakat atanamamıştı. Kontratlı öğretmen denilen statüde, taban fiyatın bile altındaki maaşa evet demek zorunda kalmıştı. Ailesini çekip çevirmek zorunda kalan Muhammet Ali, sonunda A-101’de işe girdi.
Ailesine maaşını soruyorum. “Asgari fiyattan iki yüz lira fazla” diyorlar. Üstelik daima fazla çalıştığını, bordroya yansımadığını, mesai fiyatı almadığını söylüyorlar.
‘UYUDU’ YALANI
“Olsun” demişti Muhammet Ali. Üstelik, A-101’de evlenmeyi hayal ettiği kızla tanışmıştı. Fakat, A-101’in “ciddi” kuralları vardı. Birbirine sevdalılar birebir şubede çalışamazdı. “Ben giderim, sevdiğim kalsın” dedi Muhammet Ali. Onu, boşluk neredeyse orayı dolduracak biçimde çalıştırdılar.
İşinin 3. ayında, son nefesini vereceği mağazayı sabah 8’de açmaya gitti. “Zamanında geldim” demenin bir yoluydu. Kapıdan girince fotoğraf çekti. Şefine WhatsApp’tan gönderdi.
Normalde mağazayı iki kişinin açması mecburiydi. Ancak, gerçek hayat kanunla kuralla işlemiyordu. Aslında kim denetliyordu ki…
Haberlerde “uyuya kaldı” yazıyor. Bu, Muhammet Ali’ye, “kabahatli” demek için üretilmiş bir mazeret. Gerçek hiç de o denli değil.
Muhammet Ali, telefonunu girişte bırakıp depoya inmişti. Şimdi itfaiye raporu hazırlanmadı lakin yangının arızalı olan elektrik kontağından çıktığı sanılıyor. Muhammet Ali, bir mühlet sonra, alevlerle depoda baş başa kaldı.
Cesedi yaşadığı cehennemi özetliyor. Yüzüne geçirdiği tişörtüne bakılırsa, dumandan korunmak için kıyafetini kendisine maske yapmış. Yakınındaki yangın söndürme tüpü, elinden gelenin yetmediğini gösteriyor. Ancak, olaydan sonra depoya gelenlerin söylediğine nazaran, “normalden fazla” dolu depoda, kaçacak yolu da bulamadı. Sonunda yüzükoyun düştü. Alevler baygın vücudunun gerisini yaktı. Yere kapaklanmış yüzü ve göğsü, kendini alevlerden korumuş üzereydi.
Annesi son sefer bile göremedi Muhammet Ali’yi. Evvelki akşam, geç saat işten geldiğinde, odasına girmişti. Sabah dükkânı açacak oğlu, çoktan uykuya dalmıştı. Sonraki gün sonsuzluğa uğurlayacağını bilmeden uykusunda vedalaştı oğluyla.
SEFALETLE SINANAN ÜLKE
Muhammet Ali’nin vefatından sonra Mağaza Market Sendikası da bir açıklama yaptı. Söylediklerine nazaran Muhammet Ali’nin mevti kaza değil adeta bir cinayetti:
“Yasak olmasına karşın mağaza çalışana tek başına açtırıldı, emekçinin uyuya kaldığı gerçek değil, mağazanın yangın çıkışı kapalıydı, elektrik panoları uzun vakittir arızalıydı.”
Ölümü iki satır haber bile olamayan Muhammet Ali’nin, ateşler içindeki vücudu soğurken, televizyonlar “asgari fiyata artırım müjdesi” haberlerini veriyordu. Muhammet Ali’nin ömrü birkaç yüz liralık o artırımı görmeye yetmedi. Daha cenazesi kalkmadan, A-101, yanan mağazasını açmaya çalışıyordu. Parası olanın yaşadığı sistemde, 26 yaşındaki bir çocuğun vefatının soruşturulmayacağını bilmeleri, en büyük güvenceleriydi.
Bakmayın minimum denmesine. Türkiye’de artık ortalama fiyat haline geldi. Üstelik bu fiyatı almak yaşamanızı bile garanti etmiyor. Dört kişilik bir aile için, açlık hududunun altında. Ailede dört kişi bile çalışsa, yoksulluk hududunun altında kalıyor. Daha yılbaşında, “tarihi” diye duyurulan artış, enflasyon sayesinde, çoktan aldığı artırımı kaybetti. Bugünkü kurla 300 doların altına düştü. Haliyle Türkiye, aslında bugün sefaletle sınanıyor.
“Ömür dediğimiz şey, hayata sunulmuş bir armağandır” diyor Ataol Behramoğlu. Muhammet Ali’nin ömürsüz hayatına bakıp söyleyin, taban fiyat ne kadar olmalı?”